sluiten
Doneer nu

Strategieën voor begeleiders

FAS/D kan ontstaan als de moeder tijdens de zwangerschap alcohol heeft gebruikt. Door de alcohol is er onomkeerbare schade ontstaan aan hersenen en organen en weefsels. Volwassenen met FAS/D hebben vaak hun leven lang begeleiding nodig. In deze tekst beschrijven ze zelf wat begeleiding of hulpverlening voor hen kan betekenen.

Diagnose en kennis over FAS/D

  • Twijfel niet aan de diagnose. Het gebeurt te vaak dat een hulpverlener twijfelt of de client wel FAS/D heeft. Als de diagnose in een FASD-poli is gesteld, twijfel daar dan niet aan.
  • Niet iedereen met FAS/D heeft (duidelijke) fysieke kenmerken. Hersenschade is er altijd wel!
  • Help de client door zelf kennis over FAS/D op te doen.
  • Vaak heeft iemand met FAS/D ook andere diagnoses, zoals ADHD, ADD of ASS. Vaak zijn deze diagnoses gesteld voordat men wist dat er sprake was van FAS/D. De hersenschade, veroorzaakt door het alcoholgebruik tijdens de zwangerschap de oorzaak van de hyperactiviteit of autistisch gedrag. Methodes om hiermee om te gaan (zoals bijv. Geef me de Vijf) kunnen helpen. Maar het is belangrijk te weten dat FAS/D veelomvattender is dan alleen ADHD of ASS.
  • Voor de volwassene geldt vaak dat hulp accepteren voelt als falen. Wees daarvan bewust. Het accepteren van hulp op die gebieden waar het nodig is is van groot belang.
  • Behandel hen als een ‘normale’ personen. Heb respect.

Planning en structuur

  • De meeste volwassenen met FAS/D hebben veel baat bij een gestructureerde dagindeling met vaste tijden. Dit biedt houvast. Soms is er sprake van “time blindness”. Hoe veel tijd heb ik nodig om naar mijn werk te gaan? Hoe lang van te voren moet ik een afspraak maken bij de tandarts? Termen als straks of zo meteen zijn dan lastig te interpreteren. Beter is het om dan precies aan te geven: “over 10 minuten” of “om 2 uur”.
  • Ook het tegenovergestelde kan optreden. Een (te) vast schema veroorzaakt dan stress.
  • In de strijd tegen het vergeten van afspraken: Probeer onmiddellijk de afspraken in de agenda op de telefoon te zetten. Er zijn ook apps, zoals bijv. KeepNotes. Daarin kan een volwassene samen met een begeleider of partner de afspraken of een lijstje noteren.
  • Klokkijken: Help bij het omzetten van digitaal naar analoog, benoem dit ook.
  • Vaak kan iemand met FAS/D uitstekend vertellen hoe het zit. Maar het uitvoeren, het ondernemen van actie lukt hen vaak niet. Samen doen werkt dan heel goed.
  • Omgaan met geld is vaak een probleem. Help me het plannen van uitgaves. Soms is bewindvoering nodig om schulden te voorkomen. Budgetbeheer kan ook een goede optie zijn.
  • Begeleiders zouden met werkgevers moeten afstemmen wat iemand met FAS/D nodig heeft en waar hij/zij moeite mee heeft. Waarom lukt het zo slecht om op tijd te komen? Waarom kan hij/zij niet even snel reageren, of inspelen op plotselinge veranderingen? Waarom kan ik niet even een aantal opdrachten tegelijkertijd doorgeven?

Geheugen

  • Veel volwassenen met FAS/D hebben een slecht functionerend korte termijn geheugen. Help ze met het plannen van afspraken (agenda op telefoon), gebruik indien nodig picto’s of notities. Stop daar niet mee als het beter gaat, blijf dit langdurig volhouden.
  • Lijstjes/schema’s/planners e.d. kunnen (na een tijdje) niet (meer) werken. Probeer dan iets anders.
  • Blijven uitleggen. (Vooral fatsoensnormen en gedragsregels/ongeschreven regels) en heel veel geduld hebben/niet opgeven.
  • Geef niet op. Blijf volhouden en proberen. Uiteindelijk komt er wel verbetering.
  • Belangrijke spullen (sleutels, telefoons e.d.) moeten op een vaste plek worden weggelegd. Anders is het kwijt.
  • Eten: Het lijkt raar, maar het wordt vaak vergeten. Als je vraagt: “Heb je gegeten?” Of: “Vergeet je straks niet te eten?” is het antwoord vaak: “Ja”. Maar dat wil nog niet zeggen dat het ook klopt. Samen eten is in dat geval beter. Zo kan je niet vergeten te eten en wordt er op toegezien dat er (goed) gegeten wordt.

Prikkelverwerking

  • Veel volwassenen met FAS/D verwerken prikkels op een andere manier dan gewoonlijk. Ze raken sneller overprikkeld en raken daardoor snel vermoeid of gestrest.
  • Soms zijn er ook prikkels nodig om functioneren (lampjes, muziek, chaos). Dit kan voor rust zorgen.
  • De verstoorde prikkelverwerking kan ook zorgen voor een verstoorde koude/warmte gevoel. Wanneer trek je een warme jas aan? Past je kleding bij het weertype van nu? Staat de douche niet te heet?
  • Ook het pijngevoel is vaak verstoord. Een splinter kan als enorm pijnlijk worden ervaren, terwijl een gebroken enkel weinig reactie geeft. Het is dan fijn als iemand uit de direct omgeving deze signalen herkent en op tijd actie onderneemt. (pijnmedicatie bijv.)
  • Bij overprikkeling kan er binnen een split second een woedeuitbarsting ontstaan (deze kan ook zo weer weg zijn). Als dit gebeurt (ook bij langere boosheid): niet meteen boos worden of oordelen. Breng hem/haar naar een rustige plek, tot rust laten komen. Empathie tonen.

Slapen

  • Mensen met FAS/D hebben vaak een verstoord slaappatroon. Het varieert van moeite met inslapen en/of doorslapen tot vroeg wakker worden. Een vast dagritme helpt, maar ook een verzwaringsdeken. Soms wordt gebruik van melatonine voorgeschreven. Doe dit alleen in overleg met een arts/deskundige.

Algemeen

  • De volwassene met FAS/D niet overschatten en overvragen.
  • Vaak kan iemand met FAS/D uitstekend vertellen hoe het zit. Maar het uitvoeren, het ondernemen van actie lukt hen vaak niet.
  • Door het vaak goede taalgebruik van veel volwassenen met FAS/D wordt gedacht dat hij/zij ingewikkelde dingen wel zal snappen. Controleer dat altijd. Vaak komt informatie niet duidelijk over.
  • Als iets niet helemaal lukt: ga helpen door bijvoorbeeld eerst voor te doen en dan diegene met FAS/D het te laten doen/samen doen. Gesproken instructie of instructie op papier werken minder goed.
  • Draai niet om situaties heen. Leg uit. Gebruik geen sarcasme of beeldspraak.
  • Volwassenen met FAS/D kunnen moeite hebben met het inschatten van emoties van anderen om hen heen. Soms herkennen ze de emoties niet, raken daardoor in de stress of nemen ze de emotie over. Op dat moment is het belangrijk om de persoon naar een rustige omgeving te brengen, even niet te praten. Pas als alles weer rustig is komt de informatie weer binnen. Leg uit wat er gebeurde.
  • Het ondernemen van nieuwe dingen, omgaan met ingewikkelde situaties: Het vergt veel tijd om dit te leren. Vaak werkt het goed om er een stappenplan van te maken. Samen vaak oefenen. Is er tijd verstreken? Controleer of de kennis er nog is.
  • Geef positieve feedback. Wat is er vandaag goed gegaan?
  • Zorg voor veel beweging/sport/buitenlucht. Goed om te ontprikkelen en energie kwijt te raken.
  • Laat de volwassene met FAS/D in zijn/haar waarde. Veroordeel “ander gedrag “ niet.
  • Moeten dingen wel op een bepaalde manier verlopen? Leg dat dan duidelijk uit. Vaak wordt er van uitgegaan dat iemand sociale situaties wel goed kan inschatten. Dat is vaak niet automatisch het geval.

FASD Stichting

KvK: 02078380
RSIN: 816226222

Wij zetten ons in om via voorlichting en wetenschappelijk onderzoek FASD te voorkomen. Daarnaast geven wij ondersteuning aan families en hulpverleners en behartigen wij onze belangen bij overheden, instellingen en industrie. Wil jij ons steunen?
Doneer nu
linkedin facebook pinterest youtube rss twitter instagram facebook-blank rss-blank linkedin-blank pinterest youtube twitter instagram